Những năm trước, cứ tới mùa khô, tình trạng cháy rừng trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa thường xuyên xảy ra, có những nơi cứ vào mùa hè là rừng bị cháy. Thế nhưng, khoảng 3 năm trở lại đây, tình trạng trên đã được ngăn chặn.

          Phát hiện cháy bằng "mắt thần"

        Xuất phát từ tình hình thực tiễn của công tác PCCCR trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa; năm 2019 Chi cục Kiểm lâm đã tham mưu cho Sở NN&PTNT trình UBND tỉnh cho xây dựng và triển khai lắp đặt hệ thống camera chuyên dụng quan sát lửa rừng; năm 2020 Chi cục Kiểm lâm triển khai lắp đặt thí điểm ở 3 khu vực thường xuyên xảy ra cháy rừng tại xã Hà Lĩnh (huyện Hà Trung), xã Hoằng Kim (huyện Hoằng Hóa) và xã Nguyên Bình (huyện Tĩnh Gia), khu vực này có khoảng 7.000 ha rừng (chủ yếu là rừng thông); Các camera được lắp đặt đều là camera chuyên dụng "mắt thần", có độ phân giải cao, tầm quan sát xa tới 10 km trong điều kiện bình thường; Cứ 2-3 phút, những "mắt thần" lại chuyển dữ liệu là những hình ảnh về trung tâm, từ đó giúp người làm nhiệm vụ có thể nhìn thấy những đám khói, dù là nhỏ nhất để kịp thời thông tin cho lực lượng chức năng kiểm tra, xử lý sớm ngoài thực địa"; quá trình thí điểm những "mắt thần" này đem lại hiệu quả rất lớn trong công tác PCCCR; từ hiệu quả đó Chi cục Kiểm lâm đã tham mưu cho Sở NN&PTNT báo cáo UBND tỉnh cho lắp đặt 11  Camera tại các khu rừng trọng điểm cháy ở 6 huyện vùng đồng bằng ven biển, nơi có nhiều rừng trồng thông nguy cơ cháy rất cao; Những "mắt thần" này đã bao quát được toàn bộ diện tích rừng rộng khoảng trên 10.000 ha. Từ khi 11 Camera được đưa vào hoạt động, hàng chục ngàn ha rừng phòng hộ có nguy cơ xảy ra cháy cao đã được giám sát liên tục suốt ngày đêm; Từ đó, nhiều đám cháy rừng đã được phát hiện sớm và dập tắt kịp thời ngay khi bắt đầu hình  thành. Từ năm 2020 đến nay, camera đã phát hiện 22 đám cháy rừng và những điểm cháy có nguy cơ lan vào rừng tại một số điểm nóng, giúp cho lực lượng Kiểm lâm, chủ rừng, chính quyền địa phương  nắm bắt sớm, huy động lực lượng kịp thời dập tắt đám cháy, không để chúng lan rộng.

         Ngoài nhanh chóng ghi nhận các hình ảnh nghi cháy rừng gửi về trung tâm, các "mắt thần" gác rừng này còn ước lượng được tọa độ, các lô, khoảnh rừng nghi xảy ra cháy rừng để báo về máy chủ, từ đó giúp lực lượng bảo vệ rừng ở cơ sở có thể tiếp cận địa điểm thực tế một cách chính xác, nhanh nhất để kiểm tra, xử lý.

Phòng Quản lý bảo vệ rừng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Thanh Hóa quan sát những cánh rừng trên địa bàn qua camera chuyên dụng

 Đám cháy rừng xảy ra vào tháng 6-2021 tại xã Thạch Cẩm, huyện Thạch Thành nhờ camera phát hiện, sau đó được lực lượng chức năng dập tắt kịp thời

         Thay thế người gác rừng ngoài thực địa

       Ngoài phát hiện nhanh các đám cháy rừng, hệ thống camera gác rừng còn mang lại một tiện ích chưa từng có, đó là việc thay thế những người gác rừng ngoài thực địa. Cụ thể, trước đây, cứ tới mùa khô, các địa phương có rừng phải lập rất nhiều tổ chốt tại các điểm hay xảy ra cháy, túc trực cả ngày đêm, mỗi tổ chốt phải có ít nhất 2-3 người. Việc này không chỉ hao tổn nhân lực mà còn vất vả, tốn kém. Kể từ khi áp dụng hệ thống camera gác rừng, lực lượng chức năng không cần phải lập chốt, huy động người đi canh rừng nữa, chỉ cần một người có thể giám sát cả ngàn hecta rừng qua máy tính hoặc điện thoại.

         Hệ thống Camera này còn giúp phát hiện sớm các thay đổi về thông tin lô rừng, từ đó kịp thời kiểm tra và cập nhật chính xác những biến động về rừng và đất lâm nghiệp (ngăn chặn tình trạng khai thác rừng trái phép, phá rừng làm nương rẫy...), phục vụ hiệu quả công tác quản lý, bảo vệ rừng. Ngoài ra, việc đưa ứng dụng Camera vào công tác phòng cháy chữa cháy rừng còn góp phần bảo vệ tài nguyên rừng, bảo vệ môi trường sinh thái, bảo tồn và phát triển nguồn gien động vật, thực vật quý hiếm, ngăn chặn, hạn chế xói mòn, lũ lụt, bảo vệ cảnh quan thiên nhiên phục vụ du lịch, giải trí và nghiên cứu khoa học. 

         Sáng kiến của Chi cục Kiểm lâm tỉnh Thanh Hóa đưa hệ thống Camera chuyên dụng vào canh gác rừng đã được Trung tâm Nghiên cứu quản lý thiên tai - cháy rừng (thuộc Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam) phối hợp triển khai thử nghiệm, áp dụng thực tế đầu tiên tại Thanh Hóa. Dự án này được Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam đánh giá cao, được rất nhiều tỉnh trong cả nước học tập để triển khai thực hiện tại địa phương của mình./.