Hình dáng bên ngoài trông giống như con thạch sùng (thằn lằn) nhưng to và dài hơn. Thân dài 15-17cm, đuôi dài 10-15cm. Đầu hình tam giác nhọn về phía mõm. Mắt có con ngươi thẳng đứng. Có hai chân trước và hai chân sau, mỗi chân có 5 ngón toè rộng, mặt dưới ngón có các nút bám để con vật dễ leo trèo. Toàn thân từ đầu đến đuôi có những vảy nhỏ hình hạt lồi với nhiều màu sắc (xanh thẫm, xanh nhạt, vàng, đen, đỏ nhạt…). Màu sắc của con vật thay đổi theo màu sắc của môi trường sống để ngụy trang che giấu kẻ thù ăn thịt. Đuôi tắc kè được xem là phần bổ nhất của con vật. Tắc kè mất đuôi trị giá bị giảm hẳn. Trong y học dân tộc tắc kè là một vị thuốc bổ có tác dụng làm giảm mệt mỏi, chữa nhiều chứng ho khó trị rất hiệu quả, tráng dương bổ thận, tăng cường sinh lực… Trong các bài thuốc nam, tắc kè được ngâm rượu hoặc sấy khô tán nhỏ thành bột để uống. Các kết quả phân tích cho thấy thân và đặc biệt là đuôi của nó có chứa nhiều axít amin và các chất béo có tác dụng cho hệ thần kinh, tăng cường sức khỏe cho con người… (Đặng Tịnh, 2013).

Tắc kè (Gekko gekko Linnaeus, 1758) 

Hiện nay trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa chưa có sở sở nuôi hay trại nuôi sinh trưởng, nuôi sinh sản Tắc kè. Tuy nhiên một số địa phương như Bắc Giang, Tây Ninh, Kiên Giang… đã nhiều hộ gia đình nuôi Tắc kè đem lại hiệu quả kinh tế cao do thị trường tiêu thụ phong phú, nhu cầu cao không chỉ trước mắt mà còn lâu dài. Thiết nghĩ, trong thời gian tới cấp ủy, chính quyền các cấp cần thiết định hướng cho các cơ sở nuôi, trại nuôi lựa chọn, đưa vào gây nuôi, đặc biệt các các huyện miền núi bởi Tắc kè có môi trường sống phong phú và đa dạng, phù hợp với khí hậu nhiệt đới và tiềm năng, lợi thế vùng. Việc gây nuôi Tắc kè bán hoang dã ở miền núi cần lưu ý một số kinh nghiệm sau:

1. Làm  tổ nuôi: Tổ nuôi Tắc kè chế tạo theo nơi thường sống tự nhiên, tổ là một khúc thân cây rỗng ruột hoặc đục cho rỗng ruột, dài khoảng 1,2-1,5m; đường kính 20-25cm, có đục cửa thông hơi và cửa cho tắc kè ra vào.

2. Chọn giống: Mỗi tổ giống thả 1 con đực và 1 con cái hoặc 1 con đực với 2 con cái. Cách nhận biết tắc kè đực, cái như sau: Lật ngửa bụng con tắc kè để quan sát gốc đuôi và lỗ huyệt. Tắc kè đực: Gốc đuôi phồng to, lỗ huyệt lồi và có gờ, hai chấm dưới lỗ huyệt to gần bằng hạt gạo, lồi và đen, khi bóp vào gốc đuôi sẽ thấy gai giao cấu màu đỏ thẫm lòi ra.  Tắc kè cái: Đuôi thon nhỏ, lỗ huyệt nhỏ lép, hai chấm dưới lỗ huyệt mờ; bóp vào gốc đuôi không có gai giao cấu lòi ra ở lỗ huyệt. Nguồn gốc giống lại các cơ sở nuôi, trại nuôi đã được đăng ký trại nuôi.

3. Huấn luyện tắc kè quen tổ: Sau khi thả con giống vào bọng tổ tạm bịt lỗ ra vào tổ. Treo các bọng tổ vào chuồng luyện có kích thước như một căn buồng nhỏ có mái che, xung quanh bằng lưới thép mắt nhỏ. Các bọng tổ treo cách nhau 30 – 40cm và cách mặt đất trên 1m. Sau khi đã đưa các bọng tổ vào chuồng mới mở lỗ ra vào ở mỗi bọng tổ. Trong chuồng đặt sẵn một số máng tre đựng nước cho tắc kè uống. Vào lúc chiều muộn thả mồi ăn là các loài côn trùng nhỏ vào chuồng. Mỗi con tắc kè ăn khoảng 2 con dế hay châu chấu là đủ bữa cho cả ngày (có thể kết hợp giữa mô hình nuôi tắc kè kết hợp nuôi dế).

Tắc kè hoạt động và ăn uống về đêm, ban ngày chúng lại chui vào tổ. Sau khi đặt bọng tổ vào chuồng luyện, sáng sớm mỗi ngày kiểm tra xem tắc kè đã chui hết vào tổ chưa. Nếu có con nào ở ngoài người nuôi tạo ra tiếng va động mạnh hoặc té nước làm cho chúng sợ buộc phải chui vào tổ. Sau ít ngày làm như vậy tắc kè sẽ quen tổ. Đối với một số con không chịu ăn, không chịu vào tổ, cử động lười nhác là những con bị bệnh cần thải loại sớm.

4. Chuyển bọng tổ ra rừng: Người nuôi khi thấy đều đặn hàng sáng tắc kè đều chui hết vào bọng tổ là dấu hiệu chúng đã quen tổ sẽ đem các bọng tổ đó treo ngoài rừng và mở cửa cho tắc kè tự do ra vào. Nên chọn những cây có tán lá xum xuê, thân hình cong queo để treo những bọng tổ tắc kè là tốt nhất. Tắc kè trong các tổ đó sẽ tự đi kiếm ăn về đêm và trở về tổ khi trời sáng. Chẳng mấy ngày chúng sẽ sinh sản trong trong các tổ đó.

5. Sinh sản của tắc kè: Tắc kè đẻ trứng, mỗi lứa đẻ 2 trứng. Nhờ nhiệt độ ấm áp trong tổ trứng sẽ tự nở ra tắc kè con. Trứng nở sau khoảng 3 tháng. Tắc kè con thường sống chung tổ với bố mẹ, chúng chỉ đi tìm tổ mới khi tổ cũ đã quá đông các thành viên.

6. Thu bắt tắc kè: Chuyển tổ tắc kè vào rừng năm trước, năm sau bắt đầu thu hoạch sản phẩm. Để đàn tắc kè phát triển đông đúc, trong 1- 2 năm đầu chỉ nên bắt ở mỗi bọng tổ 1 con. Thu bắt, vận chuyển nhẹ tay không để những con tắc kè đã khô bị gãy đuôi./.

Một dạng mô hình nuôi Tắc kè